Niejednokrotnie mamy do czynienia z kontrahentami lub dłużnikami, którzy uchybiają terminowi spłaty należności. Chodzi tutaj nie tylko o klasyczne umowy sprzedaży, umowy o dzieło, roboty budowlane, ale też pożyczki i inne trudniejsze do określenia stosunki prawne wiążące się z obowiązkiem zwrotu przez dłużnika środków pieniężnych lub innych dóbr. Uznanie długu jest sposobem na zabezpieczenie się przed ewentualnymi problemami ze zwrotem należności.
Uznanie długu
Każdorazowo należy negocjować z dłużnikiem podpisanie przez niego uznania długu. Wyjście to wbrew pozorom jest bardzo często akceptowane przez dłużnika, ponieważ w uznaniu długu możliwe jest zawarcie postanowienia o wydłużeniu terminu zwrotu pieniędzy. Dłużnik stając przed alternatywą ryzyka szybkiego skierowania sprawy do sądu lub opóźnienia terminu płatności o kolejne kilka miesięcy, bardzo często wybiera to drugie rozwiązanie.
Aspekty dowodowe
Pisemne uznanie długu, chociaż nie zostało unormowane w przepisach wprost, wielokrotnie się w nich przewija, znacząco poprawiając sytuację wierzyciela. Po pierwsze eliminuje ono problem dowodowy w zakresie określenia czy i jaki stosunek prawny został zawarty pomiędzy stronami. Jest to szczególnie istotne przy umowie pożyczki, przy której wymagana jest forma dokumentowa umowy, jeśli kwota pożyczki przekracza 1000 zł. Niezachowanie formy dokumentowej, w części przypadków, utrudnia przeprowadzenie dowodów na okoliczność istnienia i treści umowy, jednak usunięcie tego problemu jest możliwe, gdy istnieją pisemne ślady zawarcia umowy pożyczki. Taką rolę spełnia właśnie uznanie długu.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
Art. 720. § 1. Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
§ 2. Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej.Art. 74. § 1. Zastrzeżenie formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej bez rygoru nieważności ma ten skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Przepisu tego nie stosuje się, gdy zachowanie formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej.
§ 2. Jednakże mimo niezachowania formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej przewidzianej dla celów dowodowych dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron jest dopuszczalny, jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę, żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą albo fakt dokonania czynności prawnej jest uprawdopodobniony za pomocą dokumentu.
§ 3. Jeżeli forma pisemna, dokumentowa albo elektroniczna jest zastrzeżona dla oświadczenia jednej ze stron, w razie jej niezachowania dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na fakt dokonania tej czynności jest dopuszczalny także na żądanie drugiej strony.
§ 4. Przepisów o skutkach niezachowania formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej przewidzianej dla celów dowodowych nie stosuje się do czynności prawnych w stosunkach między przedsiębiorcami.
Tryb postępowania sądowego
Po drugie pisemne uznanie długu, wraz z wysłanym do dłużnika wezwaniem do zapłaty, w przypadku wytoczenia powództwa daje możliwość skorzystania ze szczególnego trybu jakim jest postępowanie nakazowe. W tym trybie opłata sądowa wynosi 1/4 opłaty standardowej, a kwestionowanie przez drugą stronę wydanego nakazu zapłaty wymaga wniesienia zarzutów i uiszczenia opłaty sądowej wynoszącej 3/4 opłaty standardowej. Bardzo istotnym jest też fakt, ze nieprawomocny nakaz zapłaty wydany w postępowaniu nakazowym pozwala wystąpić do komornika z wnioskiem o zabezpieczenie roszczenia.
Przerwanie biegu terminu przedawnienia
Po trzecie należy pamiętać, że uznanie długu przerywa bieg terminu przedawnienia roszczenia. Jest to bardzo ważne m.in. przy umowie sprzedaży lub umowie o dzieło, gdzie przedawnienie wynosi jedynie 2 lata i niejednokrotnie wierzyciel nie zdąży w tym terminie wnieść powództwa do sądu. Rozwiązaniem tego problemu jest właśnie uznanie długu przez dłużnika i przerwanie biegu terminu przedawnienia, który w efekcie zaczyna biec na nowo.
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
Art. 123. § 1. Bieg przedawnienia przerywa się:
1) przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia;
2) przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje;
3) przez wszczęcie mediacji.
§ 2. (uchylony).Art. 124. § 1. Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo.
§ 2. W razie przerwania przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.
Wzór pisemnego uznania długu
W dziale Wzory umów, pism, poradniki, możliwe jest ściągnięcie przykładowego uznania długu wraz z instrukcją wypełnienia, które pozwoli na skorzystanie z opisanych wyżej przepisów. Treść uznania długu, ze względu na jego istotny walor procesowy, przed podpisaniem należy skonsultować z prawnikiem.
Uznanie długu wzór
pdf (Adobe Reader)
doc (Microsoft Word)
Instrukcja wypełnienia uznania długu
pdf (Adobe Reader)
Źródło obrazu: Wikipedia. Autor: Victor Dubreuil. Domena publiczna.
